Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna nr 2 w Łomży

 Depresja u dzieci i młodzieży.

„Piekło depresji polega na utracie nadziei”

Antoni Kępiński

            Depresja jest stanem charakteryzującym się długotrwale obniżonym nastrojem m. in.: smutkiem, przygnębieniem, niską samooceną, małą wiarą w swoje możliwości, niezdolnością do przeżywania przyjemności, poczuciem winy, pesymizmem, wielokrotnie też spowolnieniem psychoruchowym, zaburzeniem rytmu dobowego, bezsennością lub nadmierną sennością, zmniejszonym apetytem /rzadziej jego wzmożeniem/ oraz szeregiem innych objawów psychicznych i somatycznych. Jej przebieg może być przewlekły, ze stałym nasileniem objawów lub może ona przyjmować postać nawracających epizodów o łagodnym, umiarkowanym lub ciężkim nasileniu, oddzielonymi okresami dobrego samopoczucia. Objawy depresyjne często towarzyszą innym zaburzeniom psychicznym, np. zaburzeniom lękowym. Rozpoznaje się wtedy zaburzenia depresyjno – lękowe lub są reakcją na przykre, traumatyczne wydarzenia i wtedy mówimy o zaburzeniach adaptacyjnych o obrazie tzw. reakcji depresyjnej.

        Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży najczęściej przyjmują postać depresji nawracającej i często mogą mieć swoją kontynuację w wieku dorosłym. Wśród czynników wpływających na wczesny rozwój depresji wyodrębniono następujące kategorie:

·    czynniki genetyczne: Depresja to skłonność wynikająca z budowy mózgu czyli budowy receptorów białkowych w mózgu, rozmieszczenie ich na powierzchni neuronów, dystrybucji neuronów serotoninergicznych czy noradrenergicznych odpowiadających za równowagę chemiczną w mózgu. Istotnym czynnikiem ryzyka jest występowanie depresji u rodziców, co trzykrotnie zwiększa ryzyko depresji
u potomstwa. Na podstawie wyników badań można zauważyć, że rodzice 20-50 % młodych chorych cierpieli z powodu depresji lub innych problemów psychicznych. Poziom dziedziczenia depresji wynosi około 50 %.

·    czynniki psychogenne: wysoki lęk, niska samoocena, wysoki samokrytycyzm, zniekształcenia poznawcze, negatywny styl atrybucji, niskie osiągnięcia szkolne, niskie umiejętności społeczne, wysoki perfekcjonizm, poczucie beznadziei. Trudno rozstrzygnąć, na ile te elementy stanowią czynnik poprzedzający rozwój objawów, a na ile same stają się objawem i konsekwencją choroby. Krytyczne wydarzenia życiowe stanowią źródło stresu, który może pełnić funkcję wyzwalającą dla objawów depresji.

·   czynniki środowiskowe: Pośród rodzinnych czynników ryzyka wymienia się m. in.: konflikty i niezgodę w rodzinie, niski status socjoekonomiczny, śmierć jednego z opiekunów, przemoc i nadużycia seksualne, zaniedbanie, przestępczość, nadużywanie substancji psychoaktywnych przez rodziców. Inne wymienione w piśmiennictwie czynniki predysponujące do rozwoju to: niepewny typ więzi emocjonalnej z rodzicami /rodzice niedostatecznie dostępni i wrażliwi na potrzeby dziecka/, lękowa reprezentacja przywiązania, negatywne postawy rodzicielskie /rodzice chłodni, odrzucający/, brak wsparcia, nieprawidłowy styl wychowawczy, dezorganizacja życia rodzinnego i niedostępność rodziców z powodu ich choroby /także somatycznej/. Depresja rodzica może dwojako wpływać na zachorowalność dziecka: poprzez obciążenie genetyczne i tworzenie niewydolnego pod względem emocjonalnym i społecznym środowiska, które ogranicza skuteczne radzenie sobie ze stanem emocjonalnym i stresem.

          Szacuje się, że przed 18 rokiem życia nawet 20% nastolatków zapadnie na dużą depresję /major depressive disorder MDD/. Rozpowszechnienie MDD ocenia się na 1-2 % wśród dzieci w okresie przedpokwitaniowym, a wśród adolescentów na 5-8 %. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem i dojrzewaniem płciowym. U dzieci MDD występuje w różnych proporcjach u obu płci. Okres dojrzewania działa na niekorzyść dziewcząt. Przypuszczenia na temat podłoża tej dysproporcji odnoszą się do różnic hormonalnych, neurobiologicznych i społeczno – kulturowych w rozwoju obu płci.

          Depresja może występować na wszystkich etapach rozwoju dziecka, a nasilenie objawów będzie zawsze zależało od etapu jego rozwoju. Okazuje się, że im dziecko jest młodsze, tym trudniej jest mu określić, opisać swój stan zdrowia emocjonalnego. Dzieci kilkuletnie zgłaszają przeważnie niecharakterystyczne objawy, mówią jak się czują, czy sygnalizują w inny sposób. Nie zawsze potrafią określić, czy takie samopoczucie wynika z dolegliwości ciała czy psychiki. U małych dzieci bardzo duże znaczenie ma obserwacja zachowań i ich funkcjonowanie.

          Objawy depresji u małych dzieci zdarzają się rzadko i jest to bardzo trudne jeśli chodzi o diagnozę i leczenie. Dużo dzieci w tym wieku nie umie jeszcze mówić i jasno wyrażać swoje uczucia. Diagnoza u małych dzieci jest trudna, ponieważ nie zawsze możemy zaobserwować zmiany w stosunku do zachowań z wcześniejszego okresu rozwojowego. Zawsze rodziców powinno niepokoić wycofanie dziecka, smutek nie tylko na twarzy, ale i w postawie ciała. Małe dzieci pokazują swój nastrój depresyjny poprzez apatię, brak zainteresowania zabawą, brak właściwej dla wieku ekspresji emocjonalnej z obniżoną motoryką, zamykaniem się w swoim świecie, napadami złego humoru i nadaktywnością. Szczególnie małe dzieci z depresją są stale zaniepokojone i bardzo mocno reagują na opuszczenie czy rozłąkę z bliskimi /lęk separacyjny/.

          Z kolei większość dzieci w wieku przedszkolnym smutek okazują m. in. poprzez niedbałą postawę ciała /często zgarbioną, pochyloną/, niedbały ubiór i charakterystyczny smutek na twarzy. Są apatyczne, bez energii, sprawiające wrażenie jakby cięgle były niewyspane. Kiedy próbuje się ich zachęcić do kontaktu często reagują drażliwością lub napadami złości. Dzieci w wieku przedszkolnym z depresją często izolują się od rówieśników, stoją na uboczu. Dziecko jakby samo skazuje się na samotność, a ta z kolei dodatkowo przyczynia się do pogłębienia smutku. Kolejnym objawem depresji w tym wieku może być niskie poczucie własnej wartości. Dzieci te boją się wszelkich wyzwań z powodu przekonania o swojej mniejszej wartości. Nadmiernie przepraszają i reagują lękiem na większość różnych zadań z obawy przed niepowodzeniami czy porażkami. Mają mniejszą umiejętność koncentracji uwagi niż rówieśnicy. Depresja w okresie przedszkolnym ma też swoje objawy psychosomatyczne np. typu: bóle głowy i brzucha, zaparcia, biegunki, problemy z zasypianiem, moczeniem nocnym, łaknieniem. Rodzice dzieci w wieku przedszkolnym przeważnie na samym końcu myślą, że złe samopoczucie ich dziecka wynika nie z depresji tylko innych dolegliwości somatycznych i zamiast szukać pomocy u psychiatry dziecięcego, to szukają u innych specjalistów. Im dłużej zwlekamy z leczeniem tym trudniej potem je wyleczyć. Często depresja nieleczona u małych dzieci nasila się w okresie dojrzewania.

          Charakterystyczną cechą w okresie wczesnoszkolnym dziecka jest zmienność nastoju, płaczliwość i brak ekspresji radości. Dzieci często kurczowo trzymają się rodziców odmawiając np. pójścia do szkoły. W szkole z kolei stają się  mniej wydolni edukacyjnie, co dodatkowo wpływa niekorzystnie na i tak niską samoocenę. Dzieci w tym wieku mają tendencję do izolacji społecznej, nie mają przyjaciół, kolegów/koleżanek. Często obok apatii występują zaburzenia zachowania w postaci agresji, skłonności opozycyjno – buntowniczych.

          Bardzo dużo przypadków depresji już obserwuje się wśród nastolatków. Na tym etapie zmian w życiu każdego nastolatka może wystąpić bardzo cienka granica między zwykłym, przejściowym przygnębieniem a przedłużającym się okresem smutku połączonym z innymi objawami. Gdy we właściwym momencie nie rozpoznamy depresji to dynamika rozwoju choroby jest mocno postępująca powodując spustoszenie w organizmie i psychice młodego człowieka. Dodając do tego przejawy autoagresji, niską samoocenę, zmniejszenie apetytu, uczucie lęku, brak energii to już mamy do czynienie z postępującą chorobą, której istnienia nastolatek czasami nie jest świadomy. Często rezultatem takiej postawy są problemy edukacyjne, zachowania niebezpieczne czy podejmowanie decyzji, które nie zawsze są racjonalne. Ostatecznym tragicznym następstwem może być ucieczka z domu, myśli samobójcze czy nawet samobójstwo. Aby ustrzec nastolatka przed tego typu konsekwencjami nigdy nie należy bagatelizować jego stanu zdrowia, a wręcz jak najszybciej interweniować i pomagać mu uświadomić sobie chorobę i poddać się specjalistycznemu leczeniu.

Czy depresja jest uleczalna?

          Ciągle jeszcze istnieje przekonanie, że korzystanie z profesjonalnej pomocy psychologiczno-psychiatrycznej daje etykietkę osób nieradzących sobie i słabych. Wręcz przeciwnie, udanie się po pomoc specjalistyczną to objaw naszej dojrzałości i dbałości o siebie i swoich bliskich. Rodzice zaniepokojeni stanem psychicznym swoich dzieci, mogą się zwrócić bez skierowania do psychiatry, psychoterapeuty, poradni zdrowia psychicznego, czy poradni psychologiczno – pedagogicznych. Leczenie depresji u dzieci i młodzieży wymaga zaangażowania rodziców/opiekunów, nauczycieli i innych osób, które biorą udział w opiece i wychowaniu młodego człowieka.

Pomoc w przypadku diagnozy depresji wymaga kompleksowych oddziaływań uwzględniających kłopoty dziecka w środowisku rodzinnym, w relacjach społeczno – emocjonalnych. W zależności od poziomu zaburzeń leczenie polega na farmakoterapii /z możliwością hospitalizacji przy głębszych stanach depresji/, psychoterapii indywidualnej/grupowej, rodzinnej oraz psychoedukacji.

Kiedy leczymy depresję należy szczególnie zadbać o przywrócenie prawidłowego rytmu dobowego /snu i czuwania/. Ważne jest, aby dziecko kładło się spać i wstawało o tych samych porach z odpowiednią ilością snu. W okresie leczenia nie wprowadzamy w życie dzieci i młodzieży żadnych zmian. Dbamy o spokój, poczucie bezpieczeństwa, minimalizujemy niepotrzebne bodźce, stres. Pamiętajmy, że podstawową rolą rodziców/prawnych opiekunów jest wspieranie dziecka i ciągłe, systematyczne towarzyszenie mu w procesie zdrowienia.

W sytuacji trudnej, beznadziejnej dla nas zawsze można skorzystać z pomocy:

Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111

Proponowane materiały do zgłębiania wiedzy na temat depresji:

1.      Ambroziak K., Kołakowski A., Siwek K. Nastolatek a depresja. Gdańskie Wydawnictwo psychologiczne, Sopot 2018.

2.      Ambroziak K., Kołakowski A., Siwek K. Depresja nastolatków. Gdańskie Wydawnictwo psychologiczne, Sopot 2018.

3.      Chatizow J., Depresja i samobójstwa dzieci i młodzieży. Warszawa 2018.

4.      Minister Zdrowia. Program Polityki Zdrowotnej. Program zapobiegania depresji w Polsce na lata 2016 – 2020.

5.      Instytut Psychiatrii i Neurologii. Akademia Medyczna we Wrocławiu. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostępność psychiatrycznej opieki zdrowotnej EZOP – Polska. 2012.

Opracowanie: Zofia Reterska, psycholog

Nauka zdalna to dla dzieci w spektrum autyzmu prawdziwe wyzwanie. Zdalna edukacja, na którą szkoły musiały przejść w związku z zagrożeniem koronawirusem, potrafi być naprawdę uciążliwa.

Dzieci muszą wysłać co chwilę jakieś zadania, co bywa dla nich stresujące. Także częste zmiany w planach lekcji związane z absencją nauczycieli uczniowie postrzegają jako chaos. Pojawia się przy tym dużo negatywnych emocji z czym dzieci sobie nie radzą, często nie mogąc zasnąć. Kiedy więc zadania do wykonania zaczynają spływać równocześnie, dzieci są podenerwowane. Nie chcą często odraczać terminu ich wykonania, chcą je robić natychmiast.

Wiele dzieci tęskni za rówieśnikami, w obecnej chwili muszą kontaktować się z nimi online. Dobrze, że mają chociaż taki kontakt, ale w połączeniu z lekcjami i zadaniami to sprawia, że całymi dniami przesiadują przed ekranami, a dla dzieci w spektrum, które łatwo przebodźcować, to naprawdę męczące doświadczenie.

Zmiana formy i modelu uczenia się, z pewnością wpłynie znacząco na zachowanie uczniów z autyzmem i u większości z nich prowokować będzie zachowania trudne. Szkoła była dla nich miejscem przewidywalnym, znanym, nie wywołującym lęku i poczucia zagubienia. Społeczność szkolna wpływała na spokój, stabilizację emocji  oraz odpowiednie zachowanie u uczniów.

Nauka zdalna wiąże się z potrzebą większej samodzielności, organizacji pracy i planowania. Do tej pory dzieci na co dzień dostawały dodatkową, specjalistyczną pomoc w trakcie lekcji. W obecnej sytuacji zauważalne jest pojawienie się u nich złych emocji;  niechęć, lęk, obawa, że sobie same nie poradzą.

Dlatego ważne jest aby zapewnić uczniom na nowo poczucie bezpieczeństwa. Nieoceniona jest pomoc i większe zaangażowanie rodziców w proces dydaktyczny ich dziecka. W związku z tym zadaniem rodziców jest pomoc dzieciom w planowaniu swoich działań i pracy. Pomocne jest robienie planów tygodniowych. Jasno należy wyznaczyć czas na lekcje, na zabawę, wspólną rozrywkę, czy nawet prace domowe. Dziecko nie może mieć poczucia, że cały dzień tylko się uczy.

Rodzice powinni skoncentrować się na podstawowych umiejętnościach u swoich dzieci; na czytaniu ze zrozumieniem, biegłości liczenia, sprawnej pracy z tekstem i korzystaniu z różnych źródeł informacji. Należy wybierać zatem to, co jest kluczowe w kontekście umiejętności.

                                                                                              Opracowała Angelika Wincenciak

RODZICIELSTWO W CZASIE PANDEMII

Jak sobie radzić z gniewem i frustracją?

            Wszyscy wiemy, że nie powinniśmy krzyczeć na dzieci. Ale w dobie pandemii rodzice są zestresowani, a frustracja i gniew są często nieuniknione. Przytłoczeni obowiązkami, często tracimy cierpliwość wobec dzieci, których zachowania z uwagi na okoliczności stają się  trudne. Warunki, w których aktualnie żyjemy nie są normalne, wiec nasze rodzicielskie obowiązki i zachowania też będą często nie takie jak zwykle.

            Zaraz po zamknięciu szkół i zakładów pracy wielu rodziców było zachęcanych do tego, aby znaleźć ekstra czas dla swoich dzieci, epidemię potraktować jako okazję do „podciągnięcia” szkolnych umiejętności dzieci, wyrównywania ewentualnych zaległości w nauce. To oczekiwanie wydaje się być zupełnie nierealistyczne. Znacznie ważniejsze jest przejście przez ten trudny okres i radzenie sobie z naszymi emocjami tak dobrze jak tylko jesteśmy w stanie. To jest czas, by obniżyć swoje oczekiwania. Musimy pogodzić się z tym, że nie będziemy w stanie robić tak wiele jako rodzice, jak w czasie sprzed pandemii. Zamiast koncentrować się na stronie edukacyjnej powinniśmy skupić się głównie na stanie emocjonalnym naszych dzieci i swoim własnym. „Jeśli nie robisz nic edukacyjnego, a skupiasz się na swojej relacji z dzieckiem, to będzie to dobrze spędzony czas. Dzieci nie mogą się uczyć, przyswajać wiadomości i umiejętności szkolnych jeśli nie czują się bezpieczne i kochane” wyjaśnia psycholog kliniczny Rebecca Schrag Hersberg. Jeśli w relacjach w rodzinie, w komunikacji coś szwankuje, dzieci boleśnie to odczuwają i są nieszczęśliwe. Mózg dziecka nie przyjmuje tego czego się uczy, bo jest zestresowany i zły. Twoja relacja z dzieckiem jest podstawą, prekursorem wszystkiego, co jest przez niego przyswajane.

Jest wiele rodzicielskich wyzwań w obecnym czasie i pozostawanie spokojnym nie zawsze jest łatwe. Oto kilka sposobów radzenia sobie z najtrudniejszymi problemami:

Dużo wrzeszczysz, krzyczysz.

Dzieci są w domu przez cały czas, często dochodzi do kłótni, wrzasków między nimi. Rodzice nie wytrzymują napięcia i sami zaczynają na nie wrzeszczeć.

Bądźmy szczerzy, rodzicom zdarzało się krzyczeć na dzieci także przed pandemią. Ale odkąd wydarzyła się pandemia, wszystko staje się bardziej stresujące. Rodzice potrzebują obecnie szczególnej uważności i świadomości dotyczącej tzw.„wielkiej triady” tj: właściwe odżywianie, aktywność i sen. Te trzy rzeczy wpływają na nasz nastrój tak samo jak nasze indywidualne zdolności do radzenia sobie z problemami, pozostawania spokojnym i skoncentrowanym. Jeśli któraś z tych trzech rzeczy aktualnie nie działa, co jest prawdopodobne w obecnych warunkach, to ma to duży wpływ na nasze zachowanie, na naszą zdolność do bycia najlepsza wersją siebie. Jeśli tracisz panowanie nad sobą i wrzeszczysz poczekaj z przeprosinami, aż wszyscy uczestnicy sytuacji, łącznie z tobą, uspokoją się. Bądź szczery ze swoimi dziećmi i powiedz im, jeśli jesteś zmęczony, głodny, zmagasz się z jakimiś problemami, czujesz się przytłoczony. Przeproś za swój język i obiecaj, że postarasz się pracować nad swoimi emocjami. Możesz nawet włączyć dzieci do wspólnego szukania rozwiązania, gdyby podobny problem zdarzył się w przyszłości, możesz zadać pytanie co możemy zrobić inaczej następnym razem.

Wszyscy potrzebują twojej pomocy w tym samym czasie.

Obecnie rodzic często czuje się jednocześnie jak nauczyciel,  dyrektor, woźny, służący, kucharz, praczka, szef,  itp. To, o co są proszeni rodzice, nie jest możliwe do zrobienia w tym samym czasie, więc konieczne jest ustalenie priorytetów. Najważniejsze jest upewnienie się, że wszyscy są bezpieczni, a ich podstawowe potrzeby są zaspokojone. Następnie warto określić, co wy i wasze dzieci możecie realistycznie zrobić każdego dnia, spróbować ustrukturyzować dzień każdego z was, tak by nie czuć się przytłoczonym. Może to np. oznaczać, że każde dziecko wykonuje swoją pracę domową w innym czasie. Może się zdarzyć, że nauczyciele zadają zbyt wiele pracy i ich oczekiwania wobec dzieci nie są realistyczne. Jeśli nie uda się wykonać wszystkich zadanych prac, nic się nie stanie. Nauczyciel zrozumie, jeśli wytłumaczymy, że nie było możliwe ich wykonanie danego dnia. Rodzina musi określić, co jest możliwe dziś, co jesteśmy w stanie zrobić. Jeśli z listy pięciu spraw, które mamy „załatwić” wypadnie jedna, nic się nie stanie. Będzie wiele sytuacji,  wiele prób i błędów, podczas których dowiesz się, czego potrzebują twoje dzieci i jak możesz im pomóc. Przyglądaj się im uważnie i ustal priorytety.

Masz napady złości.

Kiedy wpadasz w złość, trudno ją powstrzymać, więc planuj z wyprzedzeniem. Kiedy czujesz, że zaczynasz się denerwować, poświęć trochę czasu dla siebie, gdy możesz się wyciszyć i uspokoić, nawet jeśli jest to zaledwie pięć minut w łazience. Podchodź aktywnie do zbierania się i kumulowania złości. Planowanie niewielkich ilości czasu na robienie rzeczy, które szczególnie lubisz może być świetnym sposobem na pozbycie się własnej frustracji, zanim się ona zacznie. Spróbuj wygospodarować 15 minut dziennie na ćwiczenia, czytanie, czy cokolwiek innego, co powoduje, że poczujesz się spokojny, zrównoważony. Świadomość, że ten czas jest dla ciebie, może być źródłem spokoju w szczególnie trudnych chwilach.

Czasem jednak musisz poprosić o pomoc.

„ Życie nie jest o tym jak zrealizujesz plan A, życie jest o tym jak sobie poradzisz z planem B”. Właśnie teraz jesteśmy przy planie B, jeśli nie C. Musimy się upewnić, że modelujemy zachowanie, które chcemy przywrócić (czyli wrócić do równowagi), ale powinniśmy również wzorować się na zachowaniu polegającym na szukaniu pomocy, gdy jej potrzebujemy. Brak przyjemnych zajęć, pojawienie się stresujących wydarzeń lub sytuacji utrudnia bycie najlepszą wersją siebie. Pomyśl o tym, do kogo się zwykle zwracasz, zadzwoń do swojej dalszej rodziny lub umów się z przyjaciółmi na wspólny chat online.

Twoje dzieci nie mogą spać i chcą spać w twoim łóżku.

Kłopoty z zaśnięciem są normalne w czasie niepewności, w czasie zmian w naszym życiu. Nawet przy zachowaniu rytuałów związanych ze snem i odpowiedniej higienie snu dzieci w różnym wieku mogą doświadczać trudności z zasypianiem, potrzebują teraz swoich rodziców bardziej niż kiedykolwiek. Jeśli spojrzymy na to z ich perspektywy, jesteśmy dla nich bezpiecznym miejscem, ostoją. Jesteśmy tą osobą, u której szukają otuchy i mogą nas potrzebować nadal po tym jak zegar wybija dziewiątą czy dziesiątą wieczorem. Dziecko chce doświadczać więzi z rodzicem i jest mnóstwo powodów do zmiany zwyczajów i pozwolenie na spanie dziecka w twoim łóżku, jeśli jest to dla ciebie do zaakceptowania. Jeśli nie, pomyśl o tym jak możesz dać im to czego potrzebują. Może to będzie ekstra przytulenie przed snem, danie dziecku czegoś, co należy do ciebie, żeby miało to ze sobą w czasie snu. Może to być przyrzeczenie, że będziemy zaglądać do nich co 15 minut, tak długo jak będą cicho. Dla dzieci, które są niespokojne omawianie ich lęków tuż przed snem nie będzie korzystne. Daj dzieciom czas na mówienie o swoich lękach każdego rana lub popołudnia. Przed snem warto angażować dziecko w pozytywną rozmowę o dobrych wspomnieniach, rzeczach, które lubią lub planach na jutro.

Twoje dzieci nie są obeznane z technologią komputerową.

Dzieci często mają kłopot z zalogowaniem się, prawidłowym używaniem myszki, zarządzaniem różnymi aplikacjami czy wysłaniem maila. Pozostawanie oazą spokoju jest dla rodzica często w tej sytuacji trudne. Weź pod uwagę, w jakiej sytuacji jest twoje dziecko.

Jeśli twoje dziecko nie wie jak używać komputera, jest to sytuacja zbliżona do tej, w której jesteś poproszony nagle do uczenia się w języku japońskim nie znając tego języka. Nauczyciel jest niecierpliwy, bo nie rozumiesz jego rodzimego języka. Aby złagodzić frustrację, poświęć trochę czasu na wspólny przegląd technologii, abyś mógł nauczyć swoje dzieci umiejętności, których potrzebują. Można popracować nad najgorszym scenariuszem, tzn. stworzyć listę typowych problemów z komputerem i zapytać dziecko czego się obawia, co może pójść nie tak. Stwórz plan, co może zrobić jeśli problem się pojawi, a następnie zapisz go na kartce.

Redukuj stres przez celebrowanie sukcesów, nawet tych najmniejszych.

Bez względu na to, w jaki sposób  próbujemy sobie radzić z problemami, jest to wyjątkowo trudny czas. Nawet rodzice publikujący kolorowe wykresy, zdjęcia i skomplikowane projekty rzemieślnicze w mediach społecznościowych mają trudności. Przypominaj sobie, że jesteś dobrym rodzicem, który daje z siebie wszystko w bardzo trudnej sytuacji, codziennie celebruj małe zwycięstwa. Rób codziennie listę, co zrobiłeś/zrobiłaś dobrze. „czy wszyscy jesteśmy ubrani czy na wpół ubrani, czy wszyscy się dziś umyli, czy wykonaliśmy połowę pracy, a potem poszliśmy na rodzinny spacer”. To wszystko są zwycięstwa.

Barbara Witkowska - psycholog 

Artykuł opracowano na podstawie stron Internetowych: www.healthychildren.org, nyulangone.org

11.01.2021

DROGIE DZIECI, DROGA MŁODZIEŻY, DRODZY RODZICE

W związku z przedłużającym się czasem pandemii, która skutkuje ograniczeniami w kontaktach społecznych, stawiając tym samym przed nami nowe wyzwania w obszarze nawiązywania właściwych relacji  międzyludzkich,  Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna nr 2 zachęca dzieci , młodzież i rodziców do skorzystania z wsparcia pedagogów i psychologów. Każdego tygodnia od poniedziałku do piątku w godz. 8.00 -17.00 nasi specjaliści czekają pod nr. telefonu - 86 215 03 18.  Możliwe jest także bezpośrednie spotkanie w Poradni po wcześniejszym uzgodnieniu terminu.

Masz Ty, lub ktoś z twoich bliskich problem, pytanie, wątpliwość - zadzwoń.